189η Συνεδρίαση, Αίθουσα Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού, 12.10.2017
Ι. Πρόσβαση στο δικαστήριο
Εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης και παρακολούθησης της δίκης, με επίδειξη και παρακράτηση της αστυνομικής ταυτότητας, μέχρι τη συμπλήρωση των θέσεων του κοινού στην αίθουσα του ακροατηρίου. Υπήρχε μικρή παρουσία δημοσιογράφων και κοινού.
II. Παρουσία των κατηγορουμένων
Αυτοπροσώπως παρόντες κατηγορούμενοι κατά τη διαδικασία: κανένας.
III. Συνέχιση του σχολιασμού μαρτυρικών καταθέσεων κατ’ άρθρο 358 ΚΠΔ:
Α. Συνέχιση του σχολιασμού από τους συνηγόρους υπεράσπισης
Σε σχολιασμό των μαρτυρικών καταθέσεων του τελευταίων 37 μαρτύρων (του κατηγορητηρίου) κατ’ άρθρο 358 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προέβησαν κατά σειρά οι συνήγοροι Δημητρακόπουλος, Τσάγκας, Ζωγράφος, Παπαδέλλης, Μιχαλόλιας (Ν.), Ρουσσόπουλος και Αλεξιάδης.
Συγκεκριμένα, ο συνήγορος Δημητρακόπουλος σχολίασε ότι ο αστυνομικός Γεωργακόπουλος ήταν αμερόληπτος και κατέθεσε ότι ο [χρυσαυγίτης] Φ. Μπέλλος ενεργούσε μόνος του σ’ ό,τι έκανε. Ο Γεωργούσης κλήθηκε χωρίς να έχει να συνεισφέρει κάτι πέραν του ότι έκανε ντοκυμανταίρ με κάποιους που «έκαναν χαβαλέ». Ο Καμίνης κατέθεσε ότι η Χ.Α. είναι ναζιστική οργάνωση, λόγω της δομής και του συντονισμού της, πλην όμως και ο Δήμος Αθηναίων διαθέτει αυτά τα χαρακτηριστικά. Η Κατριβάνου προσήλθε να καταθέσει με υποκειμενική ιδεολογική αντίληψη. Ο Κούρκουλας δεν μπήκε όμως στην ουσία των πραγμάτων, ως προς τα γεγονότα στα Ίμια και το παλιό εφετείο. Η Κουβέλη δεν ήξερε να καταθέσει σχετικά με κάποια εγκληματική πράξη. Ο Μπασκάκης είπε ότι ο όρος «τάγματα εφόδου» είναι μιντιακός. Ο Μπάμης κατέθεσε ότι έφυγε μόνος του, χωρίς αστυνομική συνοδεία, από τον χώρο του συμβάντος στον Μελιγαλά –όπου κατ’ αυτόν δεν υπήρχε άγημα. Ο Μώρος κατέθεσε ότι έπασχε από κατάθλιψη. Ο Σταύρου κατέθεσε ότι δεν κλήθηκε ποτέ να συμμετάσχει σε έκνομες ενέργειες και ότι δεν υπήρχαν τάγματα εφόδου. Κατά τον συνήγορο, «είχε τα θέματά του», όντας πολύ ανασφαλής, και έφυγε από τη θέση του στη Βουλή με την έγκριση του κόμματος. Ο Σπουρδαλάκης δεν διευκρίνισε τί είδους έρευνα έχει κάνει. Ως προς την κατάθεση του Τεζάρη, είναι φυσιολογικό κάποιος να μη θέλει να φωτογραφηθεί, γιατί δυνητικά στοχοποιείται. Ο Υφαντής απέδωσε θριλερικά ένα περιστατικό αστυνομικού ελέγχου στη Χ.Α. Ο Τσιμπουκάκης δεν ήξερε κάν στο συμβάν στο οποίο ήταν παρών ποιος ενεπλάκη, βαφτίστηκε δε αυτό στη συνέχεια ως σχετιζόμενο με τη Χ.Α. Ο Χριστόπουλος δεν κατέθεσε κάτι που να μπορεί να αξιοποιηθεί. Για τον δε Ψαρρά, ισχύει η από 4/10 δήλωση του συνηγόρου δυνάμει της οποίας δεν τον εξέτασε επειδή θεωρεί ότι στερείται αντικειμενικότητας.
Ο συνήγορος Τσάγκας σχολίασε ως αναπόδεικτο τον ισχυρισμό ότι το καταστατικό που έχει προσκομίσει ο Ψαρράς είναι αυθεντικό. Θεωρεί δε ότι από την κατάθεση του Σταύρου προκύπτει αντίθετα ότι δεν υπήρχε το καταστατικό αυτό, ότι δεν υπήρχαν τάγματα εφόδου, ότι τα μέλη της Χ.Α. δεν εκπαιδεύονταν στρατιωτικά (εφαρμόζοντας την κρυπτεία), αλλά έκαναν ιδεολογικά μαθήματα και όχι βέβαια έκνομες ενέργειες. Ο ισχυρισμός του Ψαρρά ότι εν προκειμένω υπάρχει εγκληματική οργάνωση που ενδύθηκε μανδύα κόμματος για να καλυφθεί φαίνεται στον συνήγορο παράλογος, διότι αν υπήρχε σκοπός τέλεσης έκνομων ενεργειών η Χ.Α. δεν θα είχε αναπτύξει δημόσια δράση. Ο δε Σταύρου, αν και κατέθεσε ότι παρέμεινε στη Χ.Α. για να συλλέξει στοιχεία για τη δράση της, δεν εισέφερε κάτι αναφορικά με βίαια περιστατικά (π.χ. ως προς τη δολοφονία του Π. Φύσσα ή την επίθεση κατά των ναυτεργατών του ΠΑΜΕ). Τόνισε δε ότι οι φίλοι του –τα άτομα που του συμπαρίσταντο στις δύσκολες στιγμές του– ήταν οι χρυσαυγίτες σύντροφοί του. Περαιτέρω, ο συνήγορος αναφέρθηκε στις καταθέσεις των Γεωργούση, Καρδαρά, Κατριβάνου, Παπαδόπουλου (Ι.), Παπαδόπουλου (Κ.) και Ράπτη. Ο συνήγορος κατέληξε ότι «από τις καταθέσεις των μαρτύρων ουδέν συμπέρασμα προέκυψε από το οποίο να προκύπτει η βασιμότητα του κατηγορητηρίου».
Ο συνήγορος Ζωγράφος ανέφερε ότι «γινόμαστε εμείς μάρτυρες μιας πλειάδας “τουριστών”, που δεν κατονομάζουν τις πηγές τους και γίνονται μάρτυρες του εαυτού τους». Θεωρεί τους Καμίνη, Ψαρρά, Μπασκάκη κ.λπ. «μάρτυρες χωρίς γεγονότα», ενώ θα έπρεπε το Δικαστήριο να ασχολείται με τους μάρτυρες που ήταν αυτόπτες σε περιστατικά –οι οποίοι πάντως εν προκειμένω δεν κατέθεσαν κάτι ποινικά σημαντικό. Περαιτέρω, ο συνήγορος αναφέρθηκε στις καταθέσεις των Λιάκου, Λώλου, Παπαδόπουλου (Κ.), Κατριβάνου, Αλεβιζάτου, Κουβέλη, Κούρκουλα, Γεωργούση, Μπασκάκη και Σπουρδαλάκη. Ως προς την κατάθεση του Καμίνη, σχολίασε την παραδοχή του ότι «οι άνθρωποι αυτοί [:οι κατηγορούμενοι] απέπνεαν αέρα υποκόσμου», ενώ κατά τον ίδιο τον συνήγορο «όσοι συμμετέχουν στα gay prides του Δήμου Αθηναίων είναι καλύτεροι; Επιλεκτική νομιμότητα.». Για τον Ψαρρά, ο συνήγορος σχολίασε ότι «δεν αποδέχεται το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού, το οποίο μπορεί να έχει ο Τζέισον-Αντιγόνη, αλλά όχι ο Μιχαλολιάκος» Κατά τον συνήγορο, «είναι καλό που κατέθεσε [:ο Ψαρράς] επί τριήμερο γιατί υποτίθεται ότι θα κατέληγε κάπου, ωστόσο φάνηκε ότι δεν πρόκειται για ερευνητή». Ο συνήγορος κατέληξε ότι «άνθρακες λοιπόν ο θησαυρός, τίποτε δεν προέκυψε και μακάρι να είχαμε και άλλους τέτοιους μάρτυρες».
Ο συνήγορος Παπαδέλλης θεωρεί ότι οι 37 μάρτυρες, πλην κάποιων λίγων ουδέτερων, ήταν χρωματισμένοι πολιτικά. Κατ’ αυτόν, πρόκειται για «δημοσιογράφους που έχουν ιδεοληψία ότι πρόκειται για μόρφωμα ναζιστικό. Οι μάρτυρες αυτοί δεν είπαν τίποτε.». Ο συνήγορος στάθηκε ιδιαίτερα στην αξιοπιστία του Ψαρρά, τονίζοντας ότι «πηγαίνει βόλτες στο Μοσχάτο, στις Βρυξέλλες, πλάι-πλάι με την πολιτική αγωγή». Θεωρεί δε ότι έχει παραβιαστεί ως προς αυτόν το άρθρο 350 ΚΠΔ [:απαγόρευση επικοινωνίας μαρτύρων με όσους έχουν συμφέρον από την έκβαση της δίκης]. Ως προς τον Καμίνη, ο συνήγορος σχολίασε ότι «εισέφερε υποκρισία». Για τον Σταύρου, που ήταν «τρομακτικά κοντινή και σημαντική η σχέση του με το κόμμα», ο συνήγορος σχολίασε ότι δεν εισέφερε τίποτε στο ακροατήριο. Η δε αποδεικτική συμβολή του δεν οδηγεί στην κατάφαση της τέλεσης του άρθρου 187 ΠΚ [:ένταξη σε εγκληματική οργάνωση]. Περαιτέρω, ο συνήγορος σχολίασε τις καταθέσεις των Σπουρδαλάκη, Αλεβιζάτου, Κατριβάνου και Ράπτη. Ο συνήγορος κατέληξε ότι «απεδείχθησαν τόσο ελλιπείς οι καταθέσεις των μαρτύρων, που δεν θα πρέπει να ληφθούν υπόψη».
Ο συνήγορος Μιχαλόλιας (Ν.) παρατήρησε ότι έχει «την αίσθηση ότι στην προκείμενη δίκη λήφθηκαν οι μαρτυρίες όσων ήταν πρόθυμοι να καταθέσουν. Δηλαδή όσων είναι σε πολιτική σύγκρουση με τη Χ.Α.». κατά τον ίδιο, ιδίως ο Ψαρράς «το ονειρευόταν αυτό χρόνια». Ο συνήγορος θεωρεί ότι «το έγγραφο αυτό ως καταστατικό είναι οπωσδήποτε ψευδές» και ότι «επελέγη ο Ψαρράς ως κορωνίδα συλλογής του υλικού, χωρίς να μπορεί να δικαιολογήσει την προέλευση του υλικού του που εισφέρει». Περαιτέρω, ο συνήγορος σχολίασε τις καταθέσεις των Σπουρδαλάκη, Μπάμη, Ντόνα και Μπασκάκη.
Ο συνήγορος Ρουσσόπουλος επίσης εστίασε στην κατάθεση του Ψαρρά. Μεταξύ άλλων, θεωρεί ότι συνδέεται με τους Α. Παπαχελλά, Χ. Λαζαρίδη και Α. Σαμαρά. Περαιτέρω ο συνήγορος σχολίασε ότι «ο Σταύρου είπε ότι για προσωπικούς λόγους παραιτήθηκε, επειδή παντρεύτηκε και γιατί η γυναίκα του ήταν έγκυος». Ο συνήγορος απαξίωσε το αγγλικό “Channel 4”, στο οποίο παρουσιάστηκε το ντοκυμανταίρ του Γεωργούση. Θεωρεί δε τον Καμίνη αναξιόπιστο μάρτυρα και ότι ο Πισιμίσης «έδωσε μια άκρως ρατσιστική κατάθεση». Τέλος, ο μάρτυρας σχολίασε τις καταθέσεις των Κατριβάνου, Κούρκουλα και Σπουρδαλάκη.
Ο συνήγορος Αλεξιάδης σχολίασε ότι οι μάρτυρες-δημοσιογράφοι θεωρούν ότι, «ακόμα και αν φταρνιστεί δυνατά ένας οπαδός της Χ.Α., για όλα φταίει ο αρχηγός. Και όταν ρωτούνται από πού τα ξέρετε αυτά, λένε από τα Μέσα». Παρομοίασε δε τις απαντήσεις των μαρτύρων-καθηγητών με σκετσάκι του Καλιβάτση στο «Αμάν». Περαιτέρω, ο συνήγορος σχολίασε τις καταθέσεις των Ψαρρά και Σταύρου. Κατέληξε δε ότι η κατάθεση του Ψαρρά δεν πρέπει να ληφθεί υπόψη, λόγω των σχέσεών του με την πολιτική αγωγή.
IV. Δηλώσεις και ενστάσεις ως προς την εξέταση προστατευόμενων μαρτύρων
Α. Δηλώσεις συνηγόρων πολιτικής αγωγής
Οι συνήγοροι πολιτικής αγωγής της οικογένειας Φύσσα (Τζέλλης), των ναυτεργατών του ΠΑΜΕ (Βρεττός) και των Αιγυπτίων αλιεργατών (Παπαδάκης) ανέπτυξαν και κατέθεσαν τρεις δηλώσεις –με παρόμοιο περιεχόμενο–, με τις οποίες τόνισαν ότι θεωρούν τον θεσμό των προστατευόμενων μαρτύρων του άρθρου 9 ν. 2928/2001 εξόχως προβληματικό. Στο πλαίσιο αυτό, ζήτησαν η –άμεσα επικείμενη– εξέταση των 5 προστατευόμενων μαρτύρων να γίνει επώνυμα στο ακροατήριο. Διαφορετικά, δήλωσαν ότι θα απόσχουν της διαδικασίας μη προβαίνοντας στην εξέτασή τους με την υποβολή ερωτήσεων.
Β. Ενστάσεις συνηγόρων υπεράσπισης
Οι συνήγοροι υπεράσπισης Μιχαλόλιας (Ν.), Μιχαλόλιας (Γ.), Παπαδέλλης και Αλεξιάδης κατά σειρά ανέπτυξαν τους λόγους για τους οποίους πρέπει να γίνουν δεκτές οι –ίδιου κατ’ ουσίαν περιεχομένου– ενστάσεις τους. Συγκεκριμένα, κατ’ αυτούς οι 5 προστατευόμενοι μάρτυρες κατέθεσαν υπό το καθεστώς ανωνυμίας ανακριτικά. Πλέον το Δικαστήριο έχει την ευχέρεια να τους καλέσει να καταθέσουν επώνυμα στο ακροατήριο. Οι συνήγοροι τόνισαν ότι αυτό είναι εν προκειμένω απαραίτητο για τη διασφάλιση του δίκαιου χαρακτήρα της δίκης κατ’ άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Διαφορετικά, δεν θα δυνηθούν να ασκήσουν δεόντως τα υπερασπιστικά τους καθήκοντα –πράγμα που μόνο με την πραγματική παρουσία του μάρτυρα είναι εφικτό. Οι συνήγοροι υποστήριξαν ότι κακώς επιβλήθηκε το εν λόγω μέτρο ανακριτικά, καθώς αυτό αφορά σε εγκληματικές οργανώσεις όπως π.χ. εμπορίας ναρκωτικών, όπου όντως υφίσταται κίνδυνος των μαρτύρων –πράγμα που κατ’ αυτούς εν προκειμένω δεν ισχύει.
Σημειώνουμε ότι κατόπιν της επακολουθήσασας διαπίστωσης της εισαγγελέως ότι εν προκειμένω υπάρχει ταύτιση μεταξύ των δηλώσεων της πολιτικής αγωγής και των ενστάσεων της υπεράσπισης, οι συνήγοροι πολιτικής αγωγής Παπαδάκη, Καμπαγιάννης και Τζέλλης διαφώνησαν –έντονα– τονίζοντας ότι δεν υφίσταται καμία ταύτιση αλλά τουναντίον πλήρης αντίθεση μεταξύ τους: Κατ’ αυτούς, ο ν. 2928/2001 όπως ισχύει «παρήγαγε ελαττωματικό αποδεικτικό προϊόν», πράγμα που δεν το θέλει η πολιτική αγωγή. Κατ’ αυτούς, συνεχίζει να υφίσταται κίνδυνος για τους προστατευόμενους μάρτυρες, καθώς η οργάνωση έχει ως modus operandi την εκδίκηση [οπότε πρέπει, σύμφωνα με τις έγγραφες δηλώσεις τους, να καταθέσουν επώνυμα μεν, αλλά να τους παρασχεθεί κατάλληλη αστυνομική προστασία].
Στο σημείο αυτό το Δικαστήριο διέκοψε για την 16.10.2017 στην αίθουσα Τελετών του Εφετείου Αθηνών, οπότε θα συνεχιστεί η διαδικασία με την πρόταση της εισαγγελέως επί των δηλώσεων της πολιτικής αγωγής και των ενστάσεων της υπεράσπισης και, στη συνέχεια, με την απόφανση του Δικαστηρίου επ’ αυτών.