178η Συνεδρίαση, Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού, 12.9.2017
Ι. Πρόσβαση στο δικαστήριο
Εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης και παρακολούθησης της δίκης, με επίδειξη και παρακράτηση της αστυνομικής ταυτότητας, μέχρι τη συμπλήρωση των θέσεων του κοινού στην αίθουσα του ακροατηρίου. Υπήρχε μικρή παρουσία δημοσιογράφων και κοινού.
II. Παρουσία των κατηγορουμένων
Αυτοπροσώπως παρών κατά τη διαδικασία ήταν μόνο ο Ε. Μπούκουρας (μόνο κατά την εξέταση του Ε. Ανδριανάκου).
III. Συνέχιση της κατάθεσης του μάρτυρα Ευάγγελου Ανδριανάκου:
Συνέχιση εξέτασης από τους συνηγόρους υπεράσπισης. Ο μάρτυρας ρωτήθηκε κατά σειρά από τους συνηγόρους Πανταζή και Ρουσσόπουλο.
Ο μάρτυρας ευχήθηκε να μην είναι ναζιστής ούτε ο Μπούκουρας ούτε κανένας άλλος. Κατέθεσε δε ότι δεν μπορεί ο ίδιος να κρίνει αν ο Μπούκουρας είναι θιασώτης του ναζισμού. Ως προς τη συζήτηση που έλαβε χώρα στην αίθουσα του Δήμου σχετικά με το θέμα των σκουπιδιών, ο μάρτυρας κατέθεσε ότι, όπως ενημερώθηκε, ο Μιχαλολιάκος αναφέρθηκε γενικά στο θέμα, χωρίς να ασχοληθεί με τον ίδιο. Ο μάρτυρας ανέφερε και ότι κατά τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 2012 ο Μπούκουρας του είχε πει «θα τα πούμε μετά τις εκλογές» και ότι ο ίδιος δεν του είχε απαντήσει κάτι. Ο μάρτυρας δήλωσε ότι δεν αποκάλεσε ποτέ τον Μπούκουρα «βρυκόλακα». Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Μπούκουρας προσήλθε μια φορά στο γραφείο του στον Δήμο για να πάρει ένα έγγραφο του δημοτικού συμβουλίου, στο οποίο αναφερόταν ότι στα δημοτικά συμβούλια που είχε παρευρεθεί είχε επιδείξει καλή συμπεριφορά. Κατ’ αυτόν, τα τελευταία 20 χρόνια στις τοπικές κοινωνίες έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις υπάρχουν μόνο στις εκλογές.
IV. Κατάθεση του μάρτυρα Αλέξανδρου Ράπτη
Α. Εξέταση από το Δικαστήριο
Ο μάρτυρας είναι συνταξιούχος του αγροτικού συνεταιρισμού Ιωαννίνων και συνεργάτης της εφημερίδας των Ιωαννίνων «Ηπειρωτικός Αγώνας». Ασχολείται με τις βαρβαρότητες που διέπραξε κατά την κατοχή ο γερμανικός στρατός στην περιοχή του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων. Έχει καταθέσει φάκελο για να τεκμηριώσει αυτές τις βαρβαρότητες σχετικά με τις γερμανικές αποζημιώσεις στην αρμόδια γερμανική εισαγγελική αρχή και στην ελληνική Βουλή. Μετά τη δολοφονία του Π. Φύσσα, ο μάρτυρας επικοινώνησε από μόνος του με την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για να της καταθέσει τον φάκελο με το σχετικό υλικό που είχε συγκεντρώσει.
Οι πρώτοι βανδαλισμοί στα Γιάννενα έγιναν το 2002, σε 4-5 ταφικά μνημεία εβραϊκού νεκροταφείου του 5ου αιώνα. Ο μάρτυρας πληροφορήθηκε το γεγονός από τις εφημερίδες. Επρόκειτο για πρωτόγνωρο γεγονός για την περιοχή. Έγιναν κάποιες έρευνες από την αστυνομία αλλά θεωρήθηκε μεμονωμένο περιστατικό και η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο. Την επόμενη χρονιά, το 2003, βανδαλίστηκαν 6-7 ταφικά μνημεία. Επίσης βανδαλίστηκε το μνημείο των Γιαννιωτοεβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Συγκεκριμένα, οι δράστες έσπασαν κάποια τμήματά του κι έγραψαν στη βάση του μνημείου τον κελτικό σταυρό και το σύνθημα «ζήτω ο ελληνικός στρατός». Κατά τον μάρτυρα, ο κελτικός σταυρός είναι το σήμα της Χ.Α. Επισήμανε δε ότι έχει καταθέσει σχετικές φωτογραφίες στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Η αστυνομική έρευνα δεν κατέληξε κάπου. Αργότερα ζωγραφίστηκε στην είσοδο του νεκροταφείου η σβάστικα της Θούλης. Έγινε δε και παγανιστική τελετή με το αίμα μιάς χελώνας που σκότωσαν. Το τελευταίο συμβάν ήταν η σχεδίαση αγκυλωτών σταυρών έξω από την εβραϊκή συναγωγή πέρσι.
Συνολικά από το 2002 ως το 2009 είχαν λάβει χώρα δέκα βανδαλισμοί στο εβραϊκό νεκροταφείο. Οι τοπικοί φορείς ήταν ανάστατοι και εξέδωσαν ανακοινώσεις-ψηφίσματα υπέρ των Γιαννιωτοεβραίων. Ωστόσο ο χώρος δεν επιτηρήθηκε από την αστυνομία.
Περαιτέρω, στην επέτειο των γεγονότων σε Βίτσι-Γράμμο συμμετείχε «εν δυνάμει ομάδα μάχης της Χ.Α. – εκεί παρέπεμπε το παρουσιαστικό τους και ο τρόπος τους». Κάποια φορά είχε έρθει «τάγμα» από την Αθήνα με σκοπό τον εορτασμό της επετείου της αυτονομίας της Ηπείρου το 1914. Ωστόσο κανείς από τους τοπικούς φορείς δεν ήθελε να πραγματοποιηθεί τέτοια εκδήλωση, για να μην υπάρξει πρόβλημα με το αλβανικό κράτος. Σ’ αυτήν αντέδρασαν φοιτητές από το Πανεπιστήμιο και Γιαννιώτες, που τους πετούσαν πέτρες. Έτσι η εκδήλωση δεν πραγματοποιήθηκε. Ο μάρτυρας αναφέρθηκε και σε συμβάν στην Κακαβιά, όπου ο Παππάς και λοιπά μέλη της Χ.Α., απέκλεισαν τον διασυνοριακό σταθμό στα ελληνοαλβανικά σύνορα για να γιορτάσουν την επέτειο της αυτονομίας και φώναζαν συνθήματα ότι θα μπουν στην Πρεμετή και θα γίνει δική τους. Αυτή η ενέργεια δεν άρεσε καθόλου στους Βορειοηπειρώτες με τους οποίους συνομίλησε ο μάρτυρας.
Ο μάρτυρας αποδίδει τους προαναφερθέντες βανδαλισμούς στη Χ.Α. Και τούτο διότι τον Νοέμβριο 2013 στα Γιάννενα πάλι είχαν ζωγραφίσει συνθήματα στο εβραϊκό νεκροταφείο, με τον κέλτικο σταυρό και παραπλεύρως το σύνθημα «ζήτω η Χ.Α.». Όπως κατέθεσε ο μάρτυρας, η Χ.Α. δεν έχει γραφεία στα Γιάννενα, αλλά από το 2003 διατηρεί ιστοσελίδα. Η ιστοσελίδα εμπλουτίστηκε μεταγενέστερα με τον μαίανδρο, με τα ονόματα και τις διευθύνσεις των υπευθύνων των πυρήνων Ιωαννίνων κ.λπ. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε και δεύτερη ιστοσελίδα της Χ.Α. με φωτογραφίες, οργάνωση σεμιναρίων κ.λπ. Σε μια αναρτημένη φωτογραφία φαίνεται ότι τα μέλη της χαιρετούν ναζιστικά.
Β. Εξέταση από τους συνηγόρους πολιτικής αγωγής
Ο μάρτυρας ρωτήθηκε κατά σειρά από τους συνηγόρους Σαπουντζάκη, Βρεττό, Παπαδοπούλου, Παπαδάκη και Καμπαγιάννη.
Κατά τον μάρτυρα, είναι άξιο απορίας που δεν έχουν βρεθεί από την αστυνομία οι υπαίτιοι των βανδαλισμών. Οι εβραϊκή κοινότητα σήμερα αριθμεί περίπου 40 άτομα, συμμετέχει σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις των Ιωαννίνων και δεν έχει εχθρούς. Επισήμανε δε ότι, κατά τον χρόνο που έγιναν οι βανδαλισμοί, ο Παππάς ήταν κάτοικος Ιωαννίνων και διατηρούσε μαγαζί με κλινοσκεπάσματα. Σύμφωνα με τον ίδιο, ως προς τον Παππά, «όλοι γνωρίζουμε ότι είναι υπαρχηγός της Χ.Α.», από περιοδικά, έντυπα κ.λπ. Ο μάρτυρας σημείωσε ότι η Χ.Α. έχει εμπάθεια με τους Εβραίους και ότι ο Μιχαλολιάκος έλεγε ότι «τους είχαν στείλει σε ωραία λιβάδια με ωραίες ροζ καμινάδες… Εννοούσε το Άουσβιτς».
Γ. Εξέταση από τους συνηγόρους υπεράσπισης
Ο μάρτυρας ρωτήθηκε κατά σειρά από τους συνηγόρους Δημητρακόπουλο, Τσάγκα, Ζωγράφο, Μιχαλόλια (Ν.), Μιχαλόλια (Γ.), Ρουσσόπουλο και Παπαδέλλη.
Στην κατάθεση του μάρτυρα ότι κανένα κόμμα –πλην της Χ.Α.– εν έτει 2017 δεν δηλώνει ότι «θα μπούμε στην Πρεμετή», ο συνήγορος Δημητρακόπουλος συμπέρανε ότι υιοθετεί αλβανική θέση. Ο ίδιος διευκρίνισε ότι «κατά την εκτίμησή [τ]ου, όχι κατά τη γνώση [τ]ου, τους βανδαλισμούς τους έκαναν μέλη της Χ.Α.». Περαιτέρω επισήμανε ότι ο κελτικός σταυρός είναι «το σήμα κατατεθέν» της Χ.Α. και χρησιμοποιείται μόνο από αυτή.
V. Κατάθεση της μάρτυρα Μαρίας Σιακαβάρα
Α. Εξέταση από το Δικαστήριο
Η μάρτυρας είναι ιδιωτική υπάλληλος, κάτοικος Βέροιας. Γνωρίζει τον Ηλία Σταύρου [μάρτυρα του κατηγορητηρίου που πρόκειται να καταθέσει σε προσεχή δικάσιμο] από το 2004. Είναι ζευγάρι από το 2010 και από το 2013 έχουν παντρευτεί.
Σύμφωνα με τη μάρτυρα, ο σύζυγός της ήταν υποστηρικτής της Χ.Α. από το 2005, οπότε ήταν φοιτητής της Νομικής Α.Π.Θ., και έγινε μέλος της το 2011. Η ίδια δεν έχει καμία σχέση με τη Χ.Α. Δεν ήθελε να γίνει μέλος της και ούτε ο σύζυγός της είχε επιχειρήσει να τη μυήσει. Η μάρτυρας είχε ακούσει στα γραφεία της Χ.Α. ότι θέλουν να συστήσουν εθνικοσοσιαλιστικό κράτος με βίαιο τρόπο, «σκοτώνοντας τους μαύρους και τους Πακιστανούς». Ο Σταύρου πίστευε το ίδιο, έως ότου άλλαξε γνώμη και ήθελε να αποχωρήσει από τη Χ.Α.
Ο Σταύρου ήταν υποψήφιος βουλευτής το 2012 στην Ημαθία, αλλά δεν εξελέγη τελικά. Τον Ιούλιο 2012, μετά τις εκλογές, κλήθηκε από τον Κασιδιάρη και κατέβηκε στην Αθήνα ως επιστημονικός συνεργάτης του Ζησιμόπουλου στη Βουλή. Τον Ιούνιο 2013 «ζήτησε να φύγει αλλά δεν τον άφηναν». Συγκεκριμένα, η μάρτυρας ξέρει ότι δεν έγινε δεκτή η παραίτησή. Σχετικά ανέφερε ότι ο Σταύρου τής είχε δείξει σχετικό μήνυμα της Ουρανίας Μιχαλολιάκου, στο οποίο η τελευταία ανέφερε ότι η παραίτησή του δεν γινόταν δεκτή από τον πατέρα της. Αφότου ο Σταύρου γνωστοποίησε τη βούλησή του να αποχωρήσει, δεχόταν απειλές για τη ζωή του. Για τον λόγο αυτό ο Σταύρου παρέμεινε στην παραπάνω θέση μέχρι τον Δεκέμβριο 2013.
Ο Σταύρου είχε πει στη μάρτυρα ότι ήθελε να παραιτηθεί επειδή του είχαν στήσει παγίδα σχετική με γυναίκα με την οποία είχε συνευρεθεί. Διευκρίνισε ότι τότε ακόμη δεν ήταν παντρεμένη μαζί του. Ένα χρόνο αργότερα, η μάρτυρας άκουσε τον Σταύρου να αναφέρει σε κοινούς φίλους τους ότι απεχώρησε από τη Χ.Α. επειδή δεν του άρεσαν όσα έβλεπε ότι συνέβαιναν εκεί. Της είχε πει ότι είχε σπάσει ο δεσμός του με το κόμμα. Η μάρτυρας κατέθεσε ότι δεν γνωρίζει περαιτέρω λεπτομέρειες, καθώς ο σύζυγός της δεν ήθελε να γνωρίζει και της έχει πει ότι θα τα καταθέσει όλα στο δικαστήριο.
Η μάρτυρας επισήμανε ότι από τότε που ο Σταύρου τής γνωστοποίησε ότι θέλει να φύγει από τη Χ.Α. τον έβγαλαν τρελό. Μέχρι το 2015 διάφοροι την ρωτούσαν, στη δουλειά της ή από το οικογενειακό της περιβάλλον, αν ο Σταύρου είχε ψυχολογικά προβλήματα. Στα γραφεία της Χ.Α. είχε ακουστεί ότι «τον έδιωξαν από την Χ.Α. και τη δουλειά του γιατί είχε ψυχικά προβλήματα». Όταν ο Σταύρου γύρισε στη Βέροια ήταν αρχικά πολύ φοβισμένος. Ωστόσο, αφότου στα τέλη του 2013κατέθεσε ανακριτικά, ηρέμησε η κατάσταση και σήμερα είναι μια χαρά.
Β. Εξέταση από τους συνηγόρους πολιτικής αγωγής
Η μάρτυρας ρωτήθηκε κατά σειρά από τους συνηγόρους Θεοδωρόπουλο, Βρεττό, Μαλαγάρη, Στρατή, Παπαδοπούλου, Τομπατζόγλου, Καμπαγιάννη και Σκαρμέα.
Κατά τη μάρτυρα, η στάση της Χ.Α. για τους μετανάστες κ.λπ, χαρακτηρίζει και τους οπαδούς της. Ερωτηθείσα η μάρτυρας τον λόγο για τον οποίο ο αρχηγός της Χ.Α. δεν άφησε τον Σταύρου να παραιτηθεί, αν όντως αυτός είχε ψυχολογικά προβλήματα, απάντησε ότι δεν υπάρχει λογική εξήγηση γι’ αυτό. Εξήγησε δε ότι ο Σταύρου επέλεξε να καταθέσει επώνυμα ως μάρτυρας γιατί «δεν μπορεί να είναι στο σπίτι και να φοβάται να βγει».
Γ. Εξέταση από τους συνηγόρους υπεράσπισης
Η μάρτυρας ρωτήθηκε κατά σειρά από τους συνηγόρους Δημητρακόπουλο, Τσάγγα, Ζωγράφο, Μιχαλόλια (Ν.), Παπαδέλλη, Μιχαλόλια (Γ.) και Ρουσσόπουλο.
Μεταξύ άλλων, η μάρτυρας κατέθεσε ότι ο Σταύρου ήταν θαυμαστής του Χίτλερ. Η ίδια δεν είχε πρόβλημα, γιατί ποτέ δεν της είχε πει ο ίδιος ότι πρέπει να σκοτώσουν όλους τους μαύρους – πράγμα που είχε ακούσει στην Τοπική της Χ.Α. Εξήγησε περαιτέρω ότι η Χ.Α. Ημαθίας είχε γραφεία στην Πέλλα, γιατί οι αναρχικοί δεν θα τους άφηναν να διατηρούν τέτοια στη Βέροια. Ο Σταύρου από τον Ιούνιο 2013 πήγαινε στη Βουλή ντυμένος όπως νά’ναι, με τα ίδια ρούχα, αξύριστος – επειδή δεν τον άφηναν να φύγει από τη Χ.Α. και γιατί δεν θα ανεχόντουσαν επιστημονικό συνεργάτη τους να κυκλοφορεί έτσι. Η μάρτυρας εξήγησε ότι, αν και η ηγετική ομάδα της Χ.Α. προφυλακίστηκε τον Σεπτέμβριο 2013, ο σύζυγός της παραιτήθηκε από επιστημονικός συνεργάτης τον Δεκέμβριο 2013 επειδή δεχόταν απειλές.
Στο σημείο αυτό το Δικαστήριο διέκοψε για την 14.9.2017 στην αίθουσα των γυναικείων φυλακών Κορυδαλλού, όπου θα συνεχιστεί η διαδικασία με την εξέταση των μαρτύρων Ιωάννη Σουλιώτη και Μιχαήλ Σπαρδουλάκη.