Του παρατηρητή Ν.Α.
Όχι ένα, δυο εγκλήματα, αλλά δεκάδες κι εκατοντάδες εγκλήματα, που αποδίδονται όχι σε έναν, δυο, αλλά σε εξήντα εννιά κατηγορούμενους. Μια μεγάλη –πρωτόγνωρη– διαδικασία από κάθε άποψη. Ο πόνος –κυριολεκτικά– που τόσοι και τόσοι έζησαν ανά τα χρόνια, τις τελευταίες δεκαετίες, στον δρόμο, εκτίθεται για πρώτη φορά ολοκληρωμένα σε μια δικαστική αίθουσα.
Η διαδικασία ξεκίνησε με τις καταθέσεις των μαρτύρων υπεράσπισης για τις επιμέρους υποθέσεις της δολοφονίας του Παύλου, της επίθεσης στους ναυτεργάτες του ΠΑΜΕ, την επίθεση στους Αιγύπτιους αλιεργάτες και συνέχισε με διάφορες λοιπές πράξεις, από το σπάσιμο πάγκων μικροπωλητών στη Ραφήνα μέχρι τις βεβηλώσεις του εβραϊκού νεκροταφείου στα Γιάννενα κ.λπ. κ.λπ. Τα παραδείγματα πολλά, ατελείωτα, πώς να τα χωρέσει ένα κατηγορητήριο; Έστω και αν αριθμεί 1109 σελίδες. Το αποτέλεσμα; Για να σου σηκώνεται η τρίχα, σε πολλές περιπτώσεις. Γεγονότα που δεν ξέρουμε ή που αδιάφορα ξεχνάμε, αλλά που όταν τα ακούς από τα θύματα, σε πρόσωπο πρώτο ενικό, οργίζεσαι, σου έρχεται να κλάψεις – ανάμικτα τα συναισθήματα γενικώς. Έντονα σε κάθε περίπτωση.
Τώρα πια, ολοκληρώνεται η διαδικασία της ανάγνωσης εγγράφων της δικογραφίας και όσων πρότειναν οι συνήγοροι των διαδίκων. Ο όγκος ατελείωτος, οι ρυθμοί αναγκαία αργόσυρτοι. Γιατί αναγκαία; Επειδή οι «εργάσιμες» ώρες του δικαστηρίου είναι πεπερασμένες, περί το πεντάωρο ανά δικάσιμο. Εντός αυτών, μια ένσταση να υποβληθεί για ένα έγγραφο (από τα εκατοντάδες), «μπλοκάρει» η διαδικασία: πρέπει να ακουστούν τα σχετικά επιχειρήματα όλων των συνηγόρων όλων των διαδίκων (πολιτικής αγωγής και κατηγορουμένων), να αναπτύξει την πρότασή της η εισαγγελέας, να αποφασίσει το δικαστήριο (που είναι τριμελούς σύνθεσης αλλά στην πράξη πενταμελές, μαζί με τους αναπληρωτές εφέτες). Κι επειδή ο ρόλος του κατηγορουμένου –του οποιουδήποτε κατηγορουμένου– είναι ιερός, η όλη διαδικασία τηρείται κατά τρόπο που να μη μπορεί, μεθαύριο, να υποστηριχθεί ότι προκλήθηκε η οποιαδήποτε έκπτωση των δικαιωμάτων των εδώ κατηγορούμενων.
Στο πλαίσιο αυτό, το «Watch», το Παρατηρητήριό μας, παλεύει για να παρέχει την κάθε πληροφορία, το κάθε τεκταινόμενο κατά τη δίκη, σε ζωντανό χρόνο. Η καταγραφή γίνεται κατά τρόπο απόλυτα αντικειμενικό: καταγράφεται πάντα οτιδήποτε ακούγεται στην αίθουσα, χωρίς κανενός είδους «φιλτράρισμα». Το καταφέρνουμε – όσο δύσκολο και αν μας είναι κάποιες φορές να μη μπορούμε να πάρουμε θέση, μέσα από αυτό που κάνουμε. Μακριά από ’μας τέτοιες πρακτικές.
Γιατί νοιώθουμε ότι έχει σημασία αυτό που κάνουμε; Την ιστορικότητα της δίκης τη νοιώθουμε κάθε στιγμή –και μπορεί να τη νοιώσει οποιαδήποτε/οποιοσδήποτε έλθει και κάτσει στο ακροατήριο της δικαστικής αίθουσας. Καθένας μπορεί, αρκεί να έχει μαζί του την ταυτότητά του. Αλλά πέρα απ’ αυτό, αναδεικνύεται –και ασφαλώς δεν ξεχνιέται– η δράση της Χ.Α. Μέσα από τις καταθέσεις των μαρτύρων, μέσα από έγγραφα και λοιπά πολλά. Κι όλα αυτά δεν είναι μονόπλευρα, καθώς η ίδια η υπεράσπιση συνεισφέρει με τον τρόπο της στη διαδικασία, επιδιώκοντας την αθώωση των κατηγορουμένων. Τα επιχειρήματα, οι εκάστοτε ισχυρισμοί, οι πολλαπλές ενστάσεις, όλα έχουν ενδιαφέρον στο πώς αντιλαμβάνεται η εν λόγω πλευρά τη δίκη και τι κάνει για να αποσείσει τις κατηγορίες.
Μετά από 3½ χρόνια δίκης, στην οποία συμμετέχουμε από το πρώτο λεπτό, η καταγραφή μας θεωρείται πλέον «αντικειμενική». Την αναπαράγουν (πολύ συχνά μη κάνοντας σχετική μνεία) και ΜΜΕ που δεν εμφανίζονται στην αίθουσα, όποτε αντιλαμβάνονται κάτι που «πουλάει». Αλλά την έχουν επικαλεστεί ακόμη και συνήγοροι υπεράσπισης. Σπάνια, πάντως, καθώς συνήθως μας αναφέρουν ως μέλη («πράκτορες») της ομάδας των συνηγόρων της πολιτικής αγωγής κ.λπ.
Το βέβαιο είναι ότι κάθε στιγμή, είτε καθαρά «διεκπεραιωτική» (όπως κατά την καταγραφή των αναγνωστέων εγγράφων της δίκης) είτε πιο έντονη (όπως η λεκτική και σωματική βία κατά της μητέρας του Παύλου ή η επίθεση στην Ευγενία Κ.) είμαστε πάντα εκεί. Μόνο μέσω της ανάδειξης της όλης διαδικασίας της δίκης, κατά την οποία ανασυντίθεται το –πρόσφατο και μη– παρελθόν της Χ.Α., το μαθαίνουμε. Ή τουλάχιστον δεν το ξεχνάμε. Γιατί η λήθη μπορεί να φέρει άσχημα πράγματα…