163η Συνεδρίαση, Aίθουσα Τελετών Εφετείου Αθηνών, 13 Ιουνίου 2017
Ι. Πρόσβαση στο δικαστήριο
Εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης για την παρακολούθηση της δίκης από το κοινό, με επίδειξη και παρακράτηση της αστυνομικής ταυτότητας. Υπήρχε παρουσία κοινού, ενώ έντονη ήταν και η παρουσία δημοσιογράφων στην αίθουσα.
II. Παρουσία και εκπροσώπηση των κατηγορουμένων
Κατά τη σημερινή συνεδρίαση ουδείς εκ των κατηγορουμένων δεν ήταν παρών
ΙΙΙ. Εξέλιξη της διαδικασίας
Η διαδικασία ξεκίνησε με την κατάθεση ληξιαρχικής πράξης θανάτου του κατηγορούμενου Μπολέτη από το συνήγορο της πολιτικής αγωγής Καμπαγιάννη, με την οποία πιστοποιείται ο θάνατος του κατηγορούμενου πριν από την έναρξη της παρούσας δίκης. Στη συνέχεια η μάρτυρας Βασιλική Κατριβάνου απάντησε σε ερωτήσεις των συνηγόρων υπεράσπισης, ολοκληρώνοντας την κατάθεσή της. Ακολούθως κατέθεσε ο μάρτυρας Αθανάσιος Κούρκουλας, μέλος της Κίνησης «Απελάστε το Ρατσισμό».
ΙV. Συνέχιση της καταθέσης της μάρτυρα Βασιλικής Κατριβάνου
Α. Εξέταση της μάρτυρα από τους συνηγόρους υπεράσπισης
Η μάρτυρας, απαντώντας σε ερωτήσεις των συνηγόρων υπεράσπισης, υποστήριξε πως οι δράσεις της Χ.Α. πραγματοποιούνται με καθοδήγηση και διάρκεια. Δεν αμφισβήτησε περιστατικά βίας που έχουν συμβεί και από αλλοδαπούς, ωστόσο τόνισε πως αυτό δεν συνεπάγεται ότι τα τάγματα εφόδου πρέπει να παίρνουν το νόμο στα χέρια τους. Ερωτηθείσα είπε πως προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και αυτό είναι το πρόσημο της δράσης της. Επανέλαβε πως στο θέατρο Χυτήριο υπήρξαν προπηλακισμοί κατά της Μαρίας Ρεπούση και επίθεση σε δημοσιογράφο της LIFΟ. Αναφερόμενη στην ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος, υπογράμμισε πως ο Μιχαλολιάκος είχε πει πως η Χρυσή Αυγή είναι η σπορά των ηττημένων του 1945, τονίζοντας πως τότε υπήρχαν Γερμανοί ναζιστές και όχι το ΕΑΜ, που υπήρχε το 1949, ενώ αναφέρθηκε και στον Κασιδιάρη, ο οποίος χρησιμοποίησε τις εκφράσεις του Γκέμπελς σχετικά με τη «δημοκρατική» ανατροπή του πολιτεύματος.
Σύμφωνα με τη μάρτυρα, η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης από το Μιχαλολιάκο ισούται με την ανάληψη της ποινικής ευθύνης, δηλαδή της ηθικής αυτουργίας του εγκλήματος. Συγκεκριμένα, η Κατριβάνου υποστήριξε ότι «η Χ.Α. αναλαμβάνει δια στόματος αρχηγού την πολιτική ευθύνη και άρα το έγκλημα». Σχετικά με τη δολοφονία Φύσσα είπε πως η γνώση των όσων καταθέτει προέρχεται από τα Μ.Μ.Ε. Σε άλλη ερώτηση απάντησε πως μέλη της τανζανικής κοινότητας είχαν δει μεταξύ των «αγανακτισμένων πολιτών» άτομα που είχαν σπάσει τα μαγαζιά τους και συμμετείχαν στα τάγματα εφόδου. Επανέλαβε πως η δικηγόρος Κούρτοβικ της ανέφερε πως όταν έφτασε στο αστυνομικό τμήμα, είδε τα μέλη της τανζανικής κοινότητας να κάθονται ως κατηγορούμενοι και να τους ασκούνται πιέσεις, προκειμένου να αποσύρουν τη μήνυση και τη δήλωση αναγνώρισης των δραστών υπό την απειλή της κράτησης.
Ερωτηθείσα αν προβαίνει σε δηλώσεις όταν υπάρχουν περιστατικά βίας μεταξύ αλλοδαπών υποστήριξε πως δηλώσεις κάνει όταν υπάρχει οργανωμένη εγκληματική δράση, όπως αυτή των ταγμάτων εφόδου της ΧΑ. Αναφερόμενη στην επίθεση του βουλευτή Κουκούτση προς την ίδια, είπε πως τον είδε να τρέχει σα μαινόμενος ταύρος και πως μπήκε στη μέση προκειμένου να σταματήσει ο ξυλοδαρμός, ενώ δεν έκανε μήνυση τότε υποτιμώντας την κατάσταση, ωστόσο σήμερα θα έκανε. Ερωτηθείσα είπε πως η ομάδα δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ γινόταν αποδέκτης καταγγελιών, είτε από εκπροσώπους μεταναστών, είτε απευθείας από μέλη της ΛΟΑΤ κοινότητας, για επιθέσεις που δέχονταν.
Σχετικά με το περιεχόμενο της παράστασης Corpus Christi, η μάρτυρας είπε πως θεωρήθηκε βλάσφημο, ωστόσο υπήρχαν επίσης αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων, οι οποίες είχαν αποφανθεί σχετικώς. Ακολούθως ανέφερε πως κλήθηκε ως μάρτυρας στην υπόθεση Λουκμάν υπό την ιδιότητα της ως βουλευτή, δεδομένου ότι είχε παρακολουθήσει και άλλες επιθέσεις κατά μετανανστών, οι οποίες ήταν οργανωμένες, ενώ οι δράστες ήταν ομοιόμορφα ντυμένοι. Σε ερώτηση σχετική με το πώς συνάδει η άποψη για κεντρική εντολή για τη εγκληματική δράση της Χ.Α. με την απόφαση 3022/21/3024/18-9-2012, που υπογράφεται από το Γενικό Γραμματέα της Χ.Α., ότι όλες οι ενέργειες πρέπει να είναι νόμιμες, η μάρτυρας αναφέρθηκε και πάλι στις δηλώσεις του Μιχαλολιάκου «είμαστε σπορά των ηττημένων του 1945». Τόνισε πως ο ρατσιστικός λόγος της Χ.Α. είναι παραπάνω από λεκτικές επιθέσεις, αντιπαραβάλλοντάς τη με άλλα κόμματα με ρατσιστικό λόγο, όπως το ΛΑΟΣ, καθώς αυτό που ενδιαφέρει τη Χ.Α. είναι οι οργανωμένες πράξεις.
Σχετικά με τη παρουσία της στο Χυτήριο, επανέλαβε πως πήγε επειδή υπήρχαν καταγγελίες για καταπάτηση δικαιωμάτων, ενώ τόνισε ότι το παράλογο δεν είναι το γεγονός ότι οι βουλευτές της Χ.Α. ήταν παρόντες, αλλά το ότι τρομοκρατούσαν τον κόσμο και απελευθέρωσαν έναν προσαχθέντα, όπως έκανε ο Παππάς. Ερωτηθείσα απάντησε πως ο Μιχαλολιάκος είπε ότι δεν υπάρχει ποινική ευθύνη, ωστόσο αυτό η μάρτυρας το θεωρεί συγκάλυψη.
Όταν ρωτήθηκε για αντίστοιχες πράξεις άλλων μελών του κοινοβουλίου, για παράδειγμα του Τατσόπουλου σε τηλεοπτική εκπομπή, η Κατριβάνου είπε πως δεν συντρέχουν οι άλλοι παράγοντες για τη συγκρότηση εγκληματικής οργάνωσης, ήτοι η οργανωμένη δράση εντός και εκτός Βουλής και τα τάγματα εφόδου. Για την ίδια το περιεχόμενο της παράστασης στο Χυτήριο ήταν καλλιτεχνικό, αλλά η Χ.Α. το θεώρησε βλάσφημο και το εκμεταλλεύτηκε για να τρομοκρατήσει. Σχετικά με τις αιμοδοσίες μόνο για Έλληνες, είπε πως έτσι προπαγανδίζονταν από τη Χ.Α. και πως αποτελούν πολιτική πράξη.
Σε ερώτηση σχετικά με τα αδικήματα της μήνυσης του Π. Κωνσταντίνου κατά του Κουκούτση, που σύμφωνα με τον συνήγορο υπεράσπισης Γ. Μιχαλόλια περιλαμβάνεται μόνο η συκοφαντική δυσφήμιση, διευκρινίστηκε στη συνέχεια από το συνήγορο πολιτικής αγώγης Παπαδάκη πως τα λοιπά αδικήματα (σωματική βλάβη, κλπ) παραγράφησαν με σχετικό νόμο του 2012.
Σχετικά με την αντιφασιστική πορεία που προηγήθηκε της εισόδου της αντιπροσωπείας (Κωνσταντίνου, Ασλάμ) στη Βουλή, η Κατριβάνου τη χαρακτήρισε μεγάλη και ειρηνική, και πρόσθεσε ότι όταν βγήκε αυτή στη Αμαλίας διαλυόταν. Σε ό,τι αφορά τον Κουκούτση, είπε πως εξαπέλυσε απειλές προς εκφοβισμό, ενώ συνέχισε με κάποια τηλεφωνήματα και ύβρεις στο Facebook.
Σύμφωνα με τη μάρτυρα, και ο σκηνοθέτης της παράστασης στο Χυτήριο δεχόταν απειλητικά για τη ζωή του τηλεφωνήματα από τη Χ.Α., ενώ όταν κατέφθασε η ίδια με τους άλλους βουλευτές στο χώρο, δέχθηκαν ύβρεις από μέλη παραθρησκευτικών οργανώσεων και άλλους. Στη συνέχεια κατευθύνθηκαν στην είσοδο του θεάτρου, όπου βρίσκονταν και πρωτοστατούσαν σε ό,τι γινόταν οι Λαγός, Παππάς, Παναγιώταρος. Κρατούσαν μάλιστα και την κλειδαριά που είχαν σπάσει, ενώ η πρώην βουλευτής αναγνώρισε και άλλα άτομα που είχε δει στη Βουλή, συγκεκριμένα «φουσκωτούς» με πολιτικά. Υποστήριξε πως υπήρχε τρόμος, αλλά υπήρχαν και αστυνομικοί- μη ένστολοι-που ήταν δίπλα τους.
Σχετικά με το σκοπό της ανατροπής του δημοκρατικού πολιτεύματος από τη Χ.Α. είπε πως υπάρχει ένα πλαίσιο, μια σειρά εγκληματικών ενεργειών, όπως η δολοφονία Φύσσα και Λουκμάν, η καταστροφή μαγαζιών αλλοδαπών, η βία εναντίον αντιφασιστών, Ρομά, αλλοδαπών, γενικά βία ενάντια σε οτιδήποτε διαφορετικό. Υποστήριξε ότι η βία εξαπλώνεται και αποτελεί κομμάτι της ναζιστικής ιδεολογίας, όπως αυτή αποτυπώνεται στα τεύχη του περιοδικού της Χ.Α., στις δηλώσεις του Κασιδιάρη και του Μιχαλολιάκου.
Για το Μιχαλολιάκο είπε πως προτρέπει τους οπαδούς του να προβαίνουν σε παράνομες πράξεις και ανατροπή του πολιτεύματος με τις δηλώσεις του για τη σπορά των ηττημένων του 1945, για καθαρά χέρια και ναζιστικούς χαιρετισμούς, ενώ υμνεί το Χίτλερ σε περιοδικό το 1987. Συγκεκριμένα, η Κατριβάνου τόνισε πως οι πράξεις είναι το πρόβλημα. Είναι τα τάγματα εφόδου, όπως στην περίπτωση του Λουκμάν, στην οποία δυο- τρεις βιαιοπραγούσαν εναντίον ενός μετανάστη μόνο και μόνο εξαιτίας του χρώματος του δέρματός του.
Κλείνοντας, η μάρτυρας είπε πως πολλά βίαια περιστατικά οφείλονται σε αλλοδαπούς αλλά και σε ημεδαπούς. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι νομιμοποιούνται τα τάγματα εφόδου να πραγματοποιούν εγκληματικές πράξεις. Τόνισε ότι διαφωνεί με τις εγκληματικές πράξεις της Χ.Α., και το θεωρεί υποχρέωσή της να αποτρέψει την επανάληψή τους.
IV. Κατάθεση του μάρτυρα Αθανάσιου Κούρκουλα
Ο μάρτυρας κατέθεσε πως είναι καθηγητής Πληροφορικής και εθελοντής στο Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών στον Κολωνό. Εκεί διδάσκεται η ελληνική γλώσσα σε πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ γίνονται και άλλες δράσεις όπως συλλογή τροφίμων για μετανάστες και ελληνικές οικογένειες και πολιτιστικές δράσεις. Τόνισε ότι δεν λαμβάνουν κανενός είδους χρηματοδότηση, ενώ αποτελούν μέρος της Κίνησης «Απελάστε το Ρατσισμό» (Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία), με έδρα τον Άγιο Παντελεήμονα.
Ο μάρτυρας κατέθεσε για το περιστατικό που συνέβη κατά την επέτειο των Ιμίων το 2008, όταν η Χ.Α. είχε συγκέντρωση στη πλατεία Κολοκοτρώνη, ενώ στη πλατεία Κλαυθμώνος υπήρχε αντιφασιστική συγκέντρωση, ήδη από τις 4-5 το απόγευμα. Οι χρυσαυγίτες περιφρουρόυσαν την πλατεία Κολοκοτρώνη ήδη από την προηγούμενη νύχτα, σύμφωνα με τον Κούρκουλα, ο οποίος επικαλέστηκε σχετικές φωτογραφίες αναρτημένες στο διαδίκτυο. Ο μάρτυρας υποστήριξε πως ο ίδιος βρισκόταν στη πλατεία Κλαυθμώνος όταν ένα τάγμα εφόδου, αποτελούμενο από 70-80 άτομα, οπλισμένα με λοστάρια και μαχαίρι, κατέβηκε από την πλατεία Κολοκοτρώνη και κατευθύνθηκε προς την Κλαυθμώνος. Ο ίδιος βρισκόταν πιο πίσω και είδε να έρχονται προς το μέρος τους τα ΜΑΤ, κινούμενα παράλληλα με το πεζοδρόμιο, μαζί με κάποιους κρανοφόρους, οι οποίοι κινούνταν στη μέση του οδοστρώματος. Οι συγκεντρωμένοι στην πλατεία Κλαυθμώνος οπισθοχώρησαν, ωστόσο κάποιοι χτυπήθηκαν, ενώ ένας άνθρωπος μαχαιρώθηκε. Ο μάρτυρας χαρακτήρισε τους κρανοφόρους τάγμα εφόδου, γιατί είχαν κοντάρια, που ήταν κατ’ ευφημισμό ελληνικές σημαίες, φορούσαν κράνη ως μέσο άμυνας, ίσως και απόκρυψης χαρακτηριστικών, οι περισσότεροι ήταν μαυροφορεμένοι, ενώ κάποιοι φορούσαν μπλούζες που έγραφαν Χ.Α., και ήταν συντεταγμένοι και στοιχισμένοι. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Κούρκουλας, τα άτομα του τάγματος κρατούσαν αποστάσεις μεταξύ τους και δεν έτρεχαν με ασύνταχτο τρόπο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, σύμφωνα με το μάρτυρα, η αστυνομία, περίπου 30-40 μέτρα πριν φτάσει στην πλατεία Κλαυθμώνος, άφησε τους χρυσαυγίτες να κάνουν ό,τι έκαναν. Υποστήριξε πως δεν ήταν τυχαία ενέργεια, καθώς δείχνει την απόφαση της Χ.Α. για πρώτη φορά δημόσια στο φως της ημέρας, να πράξουν κάτι που θα καλυπτόταν από τα μέσα, επιδιώκοντας προφανώς να στείλει ένα μήνυμα προς τους πολιτικούς της αντιπάλους.
Αναφερόμενος σε δεύτερο περιστατικό στο οποίο ήταν παρών, ο μάρτυρας περιέγραψε επίθεση στο Παλαιό Εφετείο στην οδό Σωκράτους το 2009, όπου είχαν βρει καταφύγιο ανέστιοι μετανάστες από την Αφρική για μήνες. Μετά από συγκέντρωση στην Ομόνοια το μεσημέρι της ίδιας μέρας, ένα τάγμα εφόδου με επικεφαλής τους Μιχαλολιάκο και Λαγό έφυγε από την Ομόνοια κρατώντας ρόπαλα, ασπίδες, πέτρες, και χειροβομβίδες κρότου λάμψης. Ο μάρτυρας βρισκόταν μέσα στο Εφετείο και είδε περί τα 100 άτομα πίσω από τα κάγκελα, εκ των οποίων οι περισσότεροι φορούσαν μπλούζες της Χ.Α. και άρχισαν να εκσφενδονίζουν διάφορα αντικείμενα. Ο ίδιος είδε μόνο το Μιχαλολιάκο, ο οποίος ήταν μπροστά φορώντας κουστούμι και χωρίς να κρατά κάτι και το Λαγό, ενώ τον Κασιδιάρη τον είδε μετέπειτα από φωτογραφίες. Κατά το μάρτυρα, ο Μιχαλολιάκος ήταν απόλυτος γνώστης του τι συνέβαινε και στεκόταν μπροστά από τους άλλους. Στο μέσο της παράταξης ήταν ο Λαγός, δίχως να φορά κράνος. Αρχικά χτυπούσαν ρυθμικά τα ρόπαλα τους και μετά φώναζαν συνθήματα, όπως «Αίμα-τιμή–Χ.Α.», «Αναρχικοί και μπολσεβίκοι, αυτή η γη δε σας ανήκει» και «Έξω οι ξένοι από την Ελλάδα». Πετούσαν χειροβομβίδες κρότου λάμψης, από τις οποίες τραυματίστηκε ένας φωτογράφος που βρισκόταν μέσα στο κτίριο του Εφετείου, ενώ στη συνέχεια άρχισαν και αυτοί που βρίσκονται εντός του κτιρίου να πετάνε αντικείμενα. Κάποιοι μάλιστα από τους χρυσαυγίτες άρχισαν να σκαρφαλώνουν τα κάγκελα, αλλά εν τέλει παρενέβησαν τα ΜΑΤ, τα οποία, σύμφωνα με το μάρτυρα, δεν έκαναν τίποτε για να απομακρύνουν τους χρυσαυγίτες, μολονότι τις προηγούμενες μέρες είχε γίνει έκκληση στη ΓΑΔΑ, από τον ίδιο και από άλλες οργανώσεις, ώστε η αστυνομία να αποτρέψει την πορεία προς τη Σωκράτους. Παρόλα αυτά, η αστυνομία όχι μόνο δεν εμπόδισε την πορεία, αλλά κάποιοι από τους δράστες πήγαν από το πίσω μέρος και τραυμάτισαν κάποιους μετανάστες που βρίσκονταν απ’ έξω. Σύμφωνα με τον Κούρκουλα, τα δύο παραπάνω περιστατικά αποδεικνύουν μια μεταστροφή της Χ.Α. από τις νυχτερινές επιθέσεις κατά πολιτικών αντιπάλων σε επιθέσεις στο φως της ημέρας κατά μεταναστών και πολιτικών αντιπάλων.
Στη συνέχεια ο μάρτυρας αναφέρθηκε σε περιστατικό που έλαβε χώρα στον Άγιο Παντελεήμονα το Νοέμβριο του 2008. Μίλησε για τον Παναγιώταρο, ο οποίος διατηρούσε μαγαζί με μαχαίρια και άλλα είδη στην περιοχή, ενώ εκείνη την περίοδο σύχναζε στο καφενείο Πύλες στην περιοχή, ιδιοκτησίας της οικογένειας του Ρήγα, υποψηφίου της Χ.Α. στην Αιτωλοακαρνανία. Είχε συγκροτηθεί μια επιτροπή πολιτών, η οποία πρώτη φορά δημόσια κάλεσε σε συγκέντρωση στις 24/11/2008 στην πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα, λόγω της ύπαρξης Αφγανών προσφύγων εκεί. Εκεί βρισκόταν παρατεταγμένο και ένα άγημα της Χ.Α., το οποίο φώναζε συνθήματα, ενώ έσπασαν και το μαγαζί ενός Αφγανού επί της οδού Αλκιβιάδου και κυνήγησαν και χτύπησαν κάποιους μετανάστες και πρόσφυγες. Το Φεβρουάριο του 2009 δημιουργήθηκε μια επιτροπή φορέων Αχαρνών-Αγίου Παντελεήμονα, στην οποία μεταξύ άλλων συμμετέχει η Κίνηση, με σκοπό να κοινοποιήσουν στους κατοίκους ότι υπάρχει ειρηνικός τρόπος επίλυσης των προβλημάτων. Σε μια από αυτές τις εκδηλώσεις, στις 13/5/2009, έγινε μια παρουσίαση βιβλίου ενός Αλβανού συγγραφέα, με την άδεια του Δήμου, η οποία διεκόπη βίαια από αγανακτισμένους, περίπου 50 άτομα, μεταξύ των οποίων ήταν ο Παναγιώταρος, η Σκορδέλη, ο Γιαννάτος και η Παπαδάκη. Το ίδιο βράδυ οι ίδιοι έβαλαν λουκέτο στη παιδική χαρά και μια ελληνική σημαία, προκειμένου να αποκλείσουν την πρόσβαση σε αλλοδαπούς. Τους έβριζαν, τους προπηλάκισαν, ενώ χαστούκισαν και μια κοπέλα. Όταν δεκαπέντε μέρες μετά ο κύριος Τασούλας μπήκε στη παιδική χαρά για να παίξει ο γιος του, προπηλακίστηκαν από 30-40 άτομα, με αποτέλεσμα να μεταφερθεί ο πατέρας με τη συνοδεία των ΜΑΤ στο αστυνομικό τμήμα, ενώ πίσω ακολουθούσε ένα πλήθος, μεταξύ αυτών ο Παναγιώταρος και η Σκορδέλη, οι οποίοι τον έβριζαν. Το πλήθος πετούσε επίσης αντικείμενα στο αστυνομικό τμήμα. Ο μάρτυρας κάλεσε τότε τη δικηγόρο Κούρτοβικ, αλλά εν τέλει ο κύριος Τασούλας δε θέλησε να υποβάλει μήνυση, ενώ εξερχόμενος από το αστυνομικό τμήμα δέχθηκε και πάλι προπηλακισμούς. Εν τέλει ο μάρτυρας και η δικηγόρος εξήλθαν μετά την παρέμβαση των αστυνομικών με δακρυγόνα, προκειμένου να απομακρυνθεί το πλήθος.
Στο σημείο αυτό το δικαστήριο διέκοψε για την Τρίτη 20 Ιουλίου και ώρα 09.00, στην αίθουσα των Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού